Στους Παράξενους Φτωχούς Στρατιώτες αναφερόμαστε πολλές φορές στον ραψωδό της Στρατιάς, Τζάνε (Ιωάννη) Κορωναίο και στο επικό του ποίημα "Μπούα ανδραγαθήματα". Από 'κει αντλούμε πλείστες όσες πληροφορίες για τη ζωή των Στρατιωτών και του σπουδαίου εκείνου καπετάνιου τους. Βάση όλων αυτών αποτελεί η δουλειά του ακάματου Γαλαξειδιώτη, του Κωνσταντίνου Ν. Σάθα. Εκείνος πρώτος (και τελευταίος) δημοσίευσε το εν λόγω έπος, εκείνος το μελέτησε και το αποκωδικοποίησε στα βασικά σου στοιχεία.
Έκτοτε μόνο κάποιες φωτογραφικές ανατυπώσεις έχουμε, από το βιβλιοπωλείο του Διονυσίου Νότη Καραβία, χωρίς χρονολογικές ενδείξεις πλην της πρώτης (1932), χωρίς φιλόδοξες φιλολογικές "παρεμβάσεις" εκτός από μία ιστορική και ελάχιστα φιλολογική, εκείνη της Φανής Μαυροειδή (1944-1992) η οποία και προλογίζει τις πιο πρόσφατες εκδόσεις Καραβία. Οι μεγάλοι μας φιλόλογοι και ιστορικοί περί άλλα τυρβάζουν κι από άλλα πράγματα γοητεύονται. Υποτελείς και μεταπράτες, δώστους οτιδήποτε γράφεται στην Εσπερία και θα συντάξουν τα δικά τους... έπη της ευρωλιγούρας. Τέτοια τεκμήρια από την ίδια την "εκκαμίνευση" της Ευρώπης ή δεν τα καταδέχονται ή τα αγνοούν παντελώς.
Κι όμως στις πρώτες δεκαετίες του Ελληνικού Κράτους, ο υπουργός Παιδείας Λομβάρδος ενδιαφερόμενος για τη μεσαιωνική ιστορία και τα σχετικά πρωτότυπα κείμενα, χρηματοδοτεί την έρευνα του Κ.Ν. Σάθα. Το 1856 ο Παύλος Λάμπρος ανακαλύπτει τον κώδικα στο Τορίνο και ο Δομένικος Πρόμης στέλνει στον Σάθα όχι αντίγραφο αλλά τον ίδιο τον κώδικα. Τελικά με βασιλικό διάταγμα του 1867, επί Γεωργίου Α' και υπουργού Παιδείας Χ. Χριστόπουλου, - σιγά μην αφήνανε οι Βαυαροί να κυκλοφορήσει ένα τέτοιο ντοκουμέντο- αποφασίζεται η έκδοσή του.
Πρόκειται για τη συλλογή Ελληνικά Ανέκδοτα. Κυκλοφορεί το 1867, Τύποις του Φωτός, "Αθήνησι", "κατ' έγκρισιν της Βουλής" και "εθνική δαπάνη"! Μαζί με τα ανδραγαθήματα του Μπούα, δημοσιεύονται, το "Ρεμπελιό των ποπολάρων"* του Σουμάκη και το "Ημερολόγιο" του Μάτεση.
Σήμερα δημοσιεύω τον πρόλογο του Κ.Ν. Σάθα στη μοναδική αυτή έκδοση όπου παρουσιάζονται όλα τα στοιχεία που αφορούν τον χειρόγραφο κώδικα. Εκτίθεται όλη η ιστορία της απόκτησης και της έκδοσής του, όπως και η πλήρης περιγραφή του. Εντυπωσιακή είναι η απαρίθμηση και η περιγραφή των εικόνων, των σημαιών και των οικοσήμων.
Τα εμβλήματα αυτά έλαβε ο Μερκούριος υπηρετώντας διαφόρους ηγεμόνες της Ευρώπης, τέλος του 15ου αιώνα αρχές 16ου, καθώς οι Έλληνες έχοντας πια απολέσει το δικό τους βασίλειο, ενεπλάκησαν στους ευρωπαϊκούς πολέμους. Ωστόσο οι αναφορές φτάνουν και μέχρι τον Μεγάλο Κωνσταντίνο και περιγράφονται τα οικόσημα της μεγάλης στρατιωτικής οικογένειας των Μπούα-Σπάτα σε όλη τη διάρκεια της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
*Τον πρόλογο του Σάθα σε μια άλλη έκδοση του "Ρεμπελιού των ποπολάρων" του Σουμάκη τον έχω δημοσιεύσει εδώ
 |
| Μερκούριος Μπούας Σπάτας (στο δεξί του χέρι και ανάμεσα στα άνθη ένα μικρό ανθρώπινο κρανίο..."μνήμη θανάτου" το λένε, "όλοι θα πεθάνουμε"..."όλοι θνητοί είμαστε" και μόνο το πορτρέτο είναι αθάνατο και η δόξα που κερδήθηκε στις μάχες!) |